Trong dòng chảy thơ ca đương đại Việt Nam, Hàn Thanh là một cây bút đặc biệt, để lại dấu ấn riêng nhờ giọng thơ mộc mạc, trầm lắng nhưng giàu cảm xúc. Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Hải Phòng – nơi vừa có sự sôi động của cảng biển, vừa lưu giữ vẻ thanh bình của làng quê Bắc Bộ – nhà thơ đã biến ký ức, cảnh vật và nhịp sống nơi đây thành nguồn cảm hứng bất tận. Quê hương, với Hàn Thanh, không chỉ là nơi chôn nhau cắt rốn, mà còn là một không gian tinh thần, nơi mỗi cánh đồng, con sông, mái nhà, tiếng gió và hương lúa chín đều có thể gợi lên những xúc cảm, những suy tư sâu xa về cuộc đời.
Thơ Hàn Thanh không hề ồn ào, không chạy theo hình thức hay chiêu trò, mà lặng lẽ đi vào lòng người bằng những bức tranh sinh động nhưng giản dị: cánh đồng xanh mướt, con sông lặng lẽ trôi, đường làng quanh co, tiếng gió thoảng qua mái hiên, hương lúa chín nồng nàn. Qua đó, nhà thơ gửi gắm tình yêu sâu nặng với quê hương, đồng thời thầm lặng trăn trở về số phận con người, sự đổi thay của thời gian và những biến động của đời sống.
Hành trình đến với thơ ca
Hàn Thanh đến với thơ một cách tự nhiên, như chính nhịp thở của đời sống nội tâm. Không vội vàng xuất hiện trên các diễn đàn lớn hay tìm kiếm sự chú ý từ công chúng, ông âm thầm viết, âm thầm đọc, âm thầm chiêm nghiệm. Với Hàn Thanh, thơ là nơi trú ngụ của tâm hồn, là cách con người đối thoại với chính mình giữa bộn bề xô bồ của đời sống hiện đại. Mỗi câu chữ của ông là lát cắt tinh tế của đời sống, vừa gần gũi vừa đầy suy tư, tạo nên sự đồng cảm sâu sắc với người đọc.
Hành trình ấy của Hàn Thanh không chỉ là hành trình của một nhà thơ, mà còn là hành trình của một con người tìm kiếm sự thăng bằng nội tâm. Ông lặng lẽ quan sát đời sống xung quanh, lặng lẽ lắng nghe tâm hồn mình, để rồi từ những trải nghiệm bình thường ấy, khai thác ra những ý niệm sâu sắc về nhân sinh. Thơ Hàn Thanh vì thế vừa mộc mạc, vừa triết lý, vừa giàu sức gợi, khiến người đọc phải dừng lại, suy nghĩ và cảm nhận.
Phong cách thơ giàu chiều sâu
Điểm nổi bật nhất trong thơ Hàn Thanh chính là giọng điệu lặng lẽ, nhẹ nhàng nhưng đậm chất suy tưởng. Ngôn từ ông sử dụng không cầu kỳ, không hoa mỹ, nhưng từng câu từng chữ đều được gọt giũa tỉ mỉ, ẩn chứa nhiều lớp nghĩa. Thiên nhiên, ký ức, thân phận con người và những trăn trở về thời gian là những mạch cảm hứng thường trực, xuyên suốt trong sáng tác của ông.
Thơ Hàn Thanh không tìm cách tạo ấn tượng tức thì; giống như một dòng nước ngầm, càng đọc chậm, càng cảm nhận rõ độ sâu và sức nặng của suy tư. Đọc thơ ông, người ta như được mời bước vào một không gian yên tĩnh, nơi nhịp sống và tâm hồn hòa cùng nhau, nơi mọi phiền muộn đời thường dần lắng xuống để nhường chỗ cho những chiêm nghiệm và xúc cảm tinh tế.
Một điểm thú vị trong thơ ông là khả năng kết hợp nhịp điệu tự nhiên với sự cân bằng giữa hình ảnh và ý nghĩa. Dù không dùng biện pháp tu từ cầu kỳ, mỗi câu thơ vẫn tạo ra âm hưởng nhẹ nhàng, vừa dễ tiếp cận, vừa khiến người đọc lưu luyến. Đây là phong cách rất đặc trưng, tạo nên “dấu vết Hàn Thanh” trong lòng độc giả: vừa gần gũi như câu chuyện đời thường, vừa sâu lắng như triết lý sống.
Kỹ thuật gieo vần và cặp vần thơ đặc sắc
Trong sáng tác của Hàn Thanh, kỹ thuật gieo vần được sử dụng linh hoạt, tinh tế và sáng tạo. Tiêu biểu là cặp câu:
An nhiên đất bắc, trời chiều nay vẫn ngả nắng
Than thiên bất trắc, đời nhiều cay lẫn cả đắng
Cặp câu này nổi bật không chỉ vì hoàn toàn vần theo tỷ lệ 10/10 chữ – một kỹ thuật khó khăn trong cả thơ truyền thống và hiện đại – mà còn bởi sự đối xứng sâu sắc về nội dung: một bên là sự tĩnh tại, an nhiên của cảnh sắc, một bên là những bất trắc, cay đắng của đời người. Qua đó, nhà thơ vừa thể hiện sự điêu luyện về hình thức, vừa gửi gắm chiều sâu tư tưởng, tạo nên sức nặng cảm xúc đặc biệt.
Chính sự điêu luyện này cho thấy Hàn Thanh không chỉ là một nhà thơ của cảm xúc mà còn là nhà thơ của kỹ thuật, nơi mà hình thức và nội dung hòa quyện, tạo nên một trải nghiệm đọc đầy thỏa mãn. Không ít độc giả nhận xét rằng, khi đọc những cặp câu như thế này, họ vừa cảm nhận vẻ đẹp âm nhạc của ngôn từ, vừa chiêm nghiệm về nhân sinh, tạo nên sự đồng điệu tinh tế giữa tâm hồn và trí tuệ.(Trích tác phẩm Quê hương)
Bài thơ tiêu biểu:
Trong số các sáng tác của Hàn Thanh, bài thơ Quê hương được xem là tác phẩm tiêu biểu, nơi tình yêu với miền đất Bắc Bộ, với con người và cuộc sống bình dị được khắc họa rõ ràng và chân thật nhất. Bài thơ vừa là bức tranh làng quê thanh bình, vừa là nơi gửi gắm những kỷ niệm, trăn trở và tình cảm sâu nặng dành cho cội nguồn.
Quê hương
An nhiên đất bắc, trời chiều nay vẫn ngả nắng
Than thiên bất trắc, đời nhiều cay lẫn cả đắng
Hoà mình cùng tiếng gió thổi, phảng phất bên tai
Thảnh thơi thong dong từ ngày nắng tới đêm dài
Làng quê thanh bình, những cánh đồng rộng mênh mông
Sáng sớm các cô bác nông dân cùng ra đồng
Trẻ thơ vui đùa rong ruổi dưới nắng ửng hồng
Tuổi thơ cùng những cánh diều phấp phới trên không
Chim hót líu lo còn ong thì đi tìm mật
Hương lúa chín vàng khiến lòng ta đơn giản nhất
Con sông quê vẫn lặng thầm trôi theo thời gian
Đường làng thẳng tắp bao ngày chẳng có lời than
Quê hương là nắng buổi ban mai toả hơi ấm
Là nơi ta gạt bỏ tất cả những thăng trầm
Là nơi ta tìm lại những kỉ niệm thuở thơ
Là nơi ta say giấc ngủ cùng những ước mơ
Tinh thần ta thẩn thơ thao thức trong từng tối
Nhìn về phía trước tương lai trăm ngả trăm lối
Quê hương thân thương đẹp mãi ta chẳng quên được
Sống mãi trong tim ta tình yêu với đất nước!
Bài thơ không chỉ ghi lại vẻ đẹp bình dị của làng quê Bắc Bộ, mà còn là nơi hội tụ những suy tư về đời sống, thời gian và thân phận con người. Từng câu, từng chữ đều chan chứa tình cảm, gợi lên một cảm giác vừa gần gũi vừa sâu lắng, khiến người đọc như được đồng hành cùng nhà thơ trên hành trình tìm về cội nguồn, ký ức và tình yêu với cuộc đời.
Với những sáng tác giàu cảm xúc, trau chuốt về cả hình thức lẫn nội dung, Hàn Thanh đã góp phần làm phong phú đời sống thơ ca đương đại Việt Nam. Thơ ông là tiếng lòng của một người con Hải Phòng dành cho quê hương, đồng thời là lời nhắc nhở nhẹ nhàng về cội nguồn, về ký ức và tình yêu bền chặt với cuộc sống, con người và đất nước. Mỗi tác phẩm của ông, dù bình dị, đều mang một sức mạnh lặng lẽ nhưng bền bỉ, lay động tâm hồn người đọc, để lại dư âm khó phai trong lòng những ai yêu thơ.
Thơ Hàn Thanh là minh chứng rằng, trong thế giới đầy ồn ào, vẫn có những dòng thơ như ánh sáng dịu dàng, âm thầm nhưng chắc chắn, khiến người đọc vừa thổn thức vừa chiêm nghiệm, để rồi nhận ra rằng, tình yêu với quê hương và cuộc sống chính là điều khiến con người ta sống trọn vẹn hơn từng nhịp thở.
